Beş çeşit oruç vardır.
1-Farz olan oruç : Ramazan ayında tutulan oruç, Ramazan orucunun kazası ve kefareti.
2-Vacip olan oruç : Adak oruçları ile bozulan nafile oruçların kaza etmemiz vaciptir.
3-Sünnet olan oruç : Muharremin 9. 10. günü yada 10. 11. günü tutulan oruç sünnettir.
4-Müstehap olan oruç : Kameri ayların 13.14.15. günleri, her haftanın Pazartesi ve Perşembe günler, ile Şevval ayında 6 gün oruç tutmak müstehaptır.
5-Mekruh olan oruç : İki kısma ayrılır.
a ) Tenzihen mekruh olan oruçlar : Muharremin sadece 10. günü tutmak mekruh, Cuma günü yalnız oruç tutmak mekruh, Cumartesi yalnız oruç tutmak mekruh, akşamdan iftar etmeden ertesi günün orucuna niyetlenmek mekruh, nafile oruç tutarak zayıf düştüğü halde nafile oruca devam etmek mekruh, yılın tamamını oruçlu geçirmek mekruhtur.
b ) Tahrimen mekruh olan oruçlar : Ramazan Bayramının 1. günü ile Kurban Bayramı 4. günü oruç tutmak tahrimen mekruhtur.
● ORUCA NİYET ●
Orucun en önemli şartlarından biri “NİYET” dir. Niyetsiz oruç sahih değildir. Bu nedenle nasıl, ne zaman niyet yapılır bilinmelidir.
Niyet Zamanı İtibarıyla İkiye ayrılır.
Güneş batışından ......... gündüz kuşluk vaktine kadar niyet edilebilen oruçlar.
Ramazan oruçları.......... Belirli günlerde tutulması adanan oruçlar........ve belirli günlerde tutulan Nafile oruçlardır. Bu oruçlara gün batımından kuşluk vaktine kadar niyet edilir, ancak efdal olan imsak öncesidir.....
İmsak vaktinden önce niyetlenmesi gereken oruçlar: Ramazan orucunun kazası.... Her çeşit kefaret orucu, bozulan nafile orucun kazası, zamanı belirlenmeyen adak ve nafile oruçlarına niyet mutlaka imsak öncesi yapılmalıdır.
Niyetin yeri kalpdir, dil ile söylemek müstehaptır.
RAMAZAN ORUCU BAŞKA ZAMANDA
KAZA ETMEYİ MÜBAH KILAN ÖZÜRLER
Özürsüz olarak Ramazan ayında oruç tutmamak çok büyük günahtır. Ancak aşağıdaki durumda olanlar oruçlarını tutmayabilirler. Sonra ya kaza ederler yada fidye öderler.
Hastalık : Bir hasta oruç tuttuğu zaman hastalığı artacağı yada hastalığının iyileşmesi uzayacaksa orucunu tutmaz sonra iyileşince tutar. Hastaya bakan bakıcıda bu hükümden yararlanabilir......
Yolculuk : Ramazan ayında 90 km. mesafe yolculuğa çıkan kimse oruç tutmayabilir. Sonra kaza eder. Yolculukta sıkıntı yoksa tutması daha hayırlıdır.
Zor Görmek : Orucu bozmak için ölüm ile yada vücuduna bir zarar verebilmek ile olunan orucunu bozar. Sonra kaza eder.
Gebe ve Emzikli olmak : Bu durumda olan kadın, oruç tuttuğu zaman kendine yada çocuğuna zarar gelmesinden korkarsa o zaman oruç tutmayabilir. Sonra uygun bir zamanda kaza eder.
Şiddetli Açlık ve Susuzluk : Oruçlu bir kimse, şiddetli açlık ve şiddetli susuzluğundan dolayı vücuduna zarar gelebileceği endişesine kapılırsa bozar, sonra kaza eder.
Yaşlılık ve Düşkünlük : Oruca dayanamayacak kadar yaşlı olanlar, ile vücutça çok düşkün olanlar da oruç tutmayabilir...Durumları düzelince kaza ederler, İyileşme ümidi olmayan hastalar fidye ödemelidir.
FİDYE
Oruç tutmaya gücü yetmeyen düşkün ve yaşlı kimseler ile iyileşme ümidi olmayan hastalar, Ramazan ayının her günü için birer fidye verir. Fidyenin tutarı:
Bu fidye, Ramazan ayının başlangıcında, ortasında, sonunda verilebilir.
Toptan tamamını bir fakire verileceği gibi, ayrı ayrı fakirlere de verilebilir...
Fidyesini ödeyen, sonra oruç tutmaya güç yetirirse, orucunu tutar, önceden ödediği fidyenin hükmü düşer. Bunlar nafile bağışa dönüşür.
ORUÇ’TA KAZA VE KEFFARET
Kaza : Bozulan orucun yerine günü gününe oruç tutmaktır.
Keffaret : Bozulan Ramazan ayındaki oruçtan dolayı, mazeretsiz bozulmasına karşılık 2 kameri ay= 60 gün ve bir günde kazası olmak üzere tutulan 61 gün tutulması lazım olan oruçtur.
Ramazan ayı içerisinde bilerek bozulmasıyla Keffaret gerekir. Ramazan orucunun kazasını sair günlerde kaza ederken bilerek bozsak dahi keffaret gerekmez. Kazasının kazası gerekir. Keffaret yoktur.
Bunun yanında Ramazan Orucunun dışındaki oruçlarda zaten bilerek de bozsak kaza var ama keffaret yoktur.
Keffaret oruçlarında ara verilmez, peşpeşe tutulur. Ay 29 çekse fark etmez. Amaç 2 aydır. İki ay 29 çekse ... 29 x 2 =58 artı bir de kazası 59 gün olabilir. Ancak bu ayın ilk günü başlarsa geçerli olur. Ayın içinde bir günde başlarsa altmış günü sayıp bir kaza eklemesi lazımdır.......
Ara verirse önceki tutulan oruç hükümsüz kalır........Kadın ayhali durumunda ara verir, temizlenince asla ara vermeden devam eder. Bir gün dahi ara verse önceki tutulan oruçlar hükümsüz olur....
Aynı yıl Ramazan ayı içerisinde birden başka kefaretlik durum meydana gelmesi halinde hepsine bir keffaret cezası gerekirken tabi ki kaza sayısınca kaza devam eder.
Yaşlı veya hasta olup keffaret orucu tutmaya gücü yetmeyen kimse, altmış fakiri sabahlı akşamlı doyurması yada karşılığı ücreti bir güne bir fitre miktarı 60 fitre ya bir fakire yada en çok 60 fakire dağıtır.
Ancak bu fitreyi ya bir fakire yada değişik fakirlere gün gün dağıtacak. Yani her gün ödeme yapacak yoksa olmaz. Şöyle ki 60 fitre miktarını bir kişiye yada birden çok kişiye dağıtan bir günlük ödeme yapmış olur............
ORUCU BOZAN ŞEYLER :
Oruca aykırı bir şeyin yapılması halinde oruç bozulur............ Orucun bozulması sonucu bazen kaza, bazen hem kaza hem keffaret gerekir......
ORUCU BOZUP KAZA VE KEFFARET GEREKTİREN ŞEYLER
1) Mazeretsiz, oruçlu olduğunu bildiği halde yemek, içmek....ister gıda olsun...isterse ilaç olsun fark etmez....
2) Oruçlu olduğunu bildiği halde cinsel ilişkide bulunmak. Karı kocadan biri ötekini zorlayarak cinsel ilişkide bulunursa, zorlayan kaza ve keffaret, zorlanan yalnız kaza borcunu öder..............
3) Ağzına giren yağmur, kar ve doluyu kendi isteğiyle yutmak.........
4) Sigara içmek, ödağacı veya anber ile tütsülenip dumanı isteyerek çekmek.......
5) Bilerek enfiye çekmek...
6) Bilerek buğday ve arpa tanesi yutmak.
7) Dışarıdan bir susam tanesi kadar bir şeyi alıp yutmak.
8) Yenmesi alışılmış olan çamur, kil ve kömür gibi şeyleri yemek.( Bilerek, isteyerek yemek. Çünkü bazı insanlar bunu severek yerler.)
9) Az miktarda tuz yemek
10) Karısının ve ya sevdiği bir kişinin tükürüğünü yutmak. Zevk aldığı için kaza ve keffaret gerekir. Başkasının tükürüğünden iğrendiği için keffaret gerekmez.
11) Kan aldırmış sonra bile bile orucunu bozmak.... Karısını öpmüş kişi benim orucum bozuldu diye orucu yemek keffaret ve kaza gerektirir.
Ramazan ayında niyet ederek oruca başlayan ve saydığımız bu 11 maddeden birini yapanın orucu bozulmuş kaza ve keffaret hak eder.
KEFFARETİ DÜŞÜREN DURUMLAR
Kefareti ve kazayı gerektiren bu durumlar kişinin başına geldikten sonra, kadın ayhali olsa keffaret düşer, sadece kaza tutması icap eder.
Kefareti ve kazayı gerektiren durumlardan biri başına gelen kişi oruç tutamayacak şekilde hastalanırsa keffaret düşer, sadece kaza gerekir. Ancak kasıtlı hastalanma, kasıtlı yolculuğa çıkmak, bu durumlar danışıklı davranış kapsamında olduğundan geçersizdir.
ORUCU BOZUP YALNIZ KAZA’YI GEREKTİREN ŞEYLER
Çiğ pirinç sade un ve içinde yağ konmamış hamur yemek..............
Pamuk ve kağıt gibi yenmesi mütad olmayan bir şey yutmak.......
Bir defada çok miktarda tuz yemek.................
Yenmesi mütad olmayan zeytin çekirdeği yutmak. Yenmesi mütad olmayan çekirdek gibi şeylerde ise kaza ve keffaret gerekir.
Taş, toprak, demir altın, gümüş gibi şeyleri tutmak..........Kazası gerekir.
İçi olmayan badem, ceviz yutmak........İçi olursa kaza ve keffaret gerekir....
Arkadan şırınga yaptırmak...ve iğne yaptırtmak.
Burnuna ilaç damlattırmak..........
Kulağa yağ damlattırmak.............
Başta bulunan yaraya konulan ilacın beyine ulaşması, karındaki yaranın içeri ulaşması.....
Aldığı bir boyalı ip vb. şeylerin boyası ile tükürüğünün renginin değişmesi .......
Boğazına kaçan yağmur, dolu kar sularını istemeyerek yutması.........
Zorlama ile orucunu bozmak zorunda kalmış kişi.................
Dişleri arasında nohut tanesi yada daha büyük şeyi yutmak.........
Abdest, gusül esnasında istemeyerek ağzına yada burnuna su kaçması ..
Unutma sonucunda yiyip içtikten sonra orucunun bozulduğu zannıyla yemek içmek...
Ağız dolusu kusmak, kendi isteğiyle..........
Ağız dolusu gelen yada kendi isteğiyle getirdiği kusuntuyu mideye çevirmek...
Güneş battığı zannıyla iftar etmek.
Kendi isteğiyle duman çekmek içine, kendi isteği olmazsa oruç bozulmaz.
İmsak vakti girdiği halde yemek içmek.
Kulağına yağ damlatmak.
Cinsel ilişki dışında kadına dokunma veya öpme sonucu boşalmak.
Misafir iken oruca başlayıp, yerleşik olup orucu yemek.
Ramazan orucu dışında bir orucu bilerek bozmak.
Mukim ile oruca başlayıp sefer mesafesi yolculuğuna niyet ederek, bulunduğu yerin sınırlarını geçmekle orucunu bozmak.
Ramazanda Ramazan orucuna niyetlenmeyerek yiyip içmek.
Bu saydığımız duruma düşenler günü gününe kaza ederler... Bu durumlar başına gelenler yinede yemeyip akşama kadar oruç gibi durmaları vaciptir. İyileşen hasta, yolculuğu biten seferi, ayhali, loğusa, ergen olan Ramazan ayına saygı nedeniyle yemez içmez, akşama kadar. Kadın ise ayhali ve loğusa olursa orucunu bozar, yer ve içer.
ORUCU BOZMAYAN ŞEYLER
Oruçlu olduğunu unutarak ; Yemek, içmek ve cinsel ilişkide bulunmak. Peygamberimiz şöyle buyurmuştur.
“Bir kimse oruçlu olduğunu unutarak yer, içerse orucunu tamamlasın, sakın bozmasın. Çünkü onu, Allah yedirmiş, içirmiştir...” Buhari, Savm-7
Unutarak yiyip içen, hatırlayınca ağzını hemen temizler oruca devam eder. Oruçlu olduğunu hatırlayınca bir yudum, bir lokma geçirmemesi gerekir. Aksi halde oruç bozulur.
Bi Hatırlatma : Orucu unutarak yiyen güçlü, kuvvetli ise hemen hatırlat. Güçsüz ise hemen hatırlatılmaz........
Bir suya dalıp kulağına su kaçmak.
Kendi isteği olmayarak kusmak
Kendi isteği olmayarak boğazına toz ve duman girmek.
Karısını sadece öpmek.
Dokunma ve öpme sonucu olmadan bakma ve düşünme sonucu boşalmak.
Uyurken ihtilam olmak
Kendiliğinden içerden gelen kusuntu yine kendiliğinden içeriye gitmek.
Geceleyin cünüp olduğu halde, sabah olduktan sonra gündüz yıkanmak.
Dişler arası nohut miktarından az olan kırıntıyı yutmak
Ağzındaki tükürüğü yutmak. Ağzından dışarı çıkıp, tekrar tükürüğünü yutanın bozulur.
Ağzına gelen balgamı yutmak bozmaz.
Gözlerine sürme çekmek.
Kan aldırmak.
Göze ilaç akıtmak orucu bozmaz.
Erkek tenasül organına ilaç veya su akıtmak da orucu bozmaz.
Dişine, ağzına aldığı ilaç boğazına varmakta, bozmaz.
Kafadan gelen akıntıyı yutmakta orucu bozmaz.
ORUÇLUYA MEKRUH OLAN ŞEYLER
Bir şey tatmak, ücretli yemek yapan, huysuz kocası olan kadın yemeğin tadına bakabilir. Yutmadan dil ucu ile bakar. Ancak mekruh.
Gereksiz bir şey çiğnemek. Lastik vs. Bir kadın küçük çocuğunu başka bir yolla beslemiyorsa ağzında çiğneyerek çocuğuna yedirebilir.
Boşalma olmaması şartıyla, boşalma olursa oruç bozulur. Kucaklama ve öpme ( Karı Kocanın) boşalma olmamak şartıyla mekruhtur.
Ağzına tükürüğü biriktirip, biriktirip yutmak mekruhtur.
Kan aldırmak yada kendini ağır bir işte çalıştırarak kendini zayıf düşeceği açıksa o işte çalışması mekruhtur.
ORUÇLUYA MEKRUH OLMAYANLAR
Gül ve misk gibi şeyleri koklamak.
Gözüne sürme çekmek.
Kendine güvenerek, hanımını öpmek.
Misvak yada dişini fırçalamak.
Ağzına su alıp çalkalamak.
Buruna su çekmek
Serinlemek için yıkanmak.
M. Emin YAĞMUR
Orduzu Kireç Ocağı
Camii İmam-Hatibi