Büyükşehir Belediyesi Sanat Merkezi Salonu’nda gerçekleştirilen programa Büyükşehir Genel Sekreter Yardımcısı Metin Torun, Kültür ve Sosyal İşler Daire Başkanı İhsan Gençay ile dersin müdavimleri katıldı. “İslam Tarihi Hulefa-i Raşidin I/Hz. Ebubekir Hayatı ve Dönemi” üst başlığıyla düzenlenen derslerin beşincisinde “Hz. Ebubekir ve Kur’an’ın Cem’i” anlatıldı. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. M. Hanefi Palabıyık, Yemame’de çok sayıda Hafızın şehit olması üzerine Hz. Ömer’in Halife Hz. Ebubekir’e bir teklif götürerek Kur’an’ın yazıyla sabitlenmesini istediğini belirtti. Hz. Ebubekir’in önce tepki gösterdiğini anlatan Prof. Palabıyık, şunları kaydetti:
“Hz. Ebubekir, Hz. Ömer’in teklifine ‘Allah Resulünün yapmadığı bir şeyi nasıl yaparız’ diye tepki gösteriyor. Bu rivayeti birileri gündeme getirerek Hz. Peygamber zamanında Kur’an’ın yazılmadığını söylüyorlar. Halbuki burada yazmayla ilgili demiyor, bir araya getirmekten söz ediyor. Tabiri caizse kapak yapmak, ciltlemek ya da zımbalamak anlamında Kur’an’ın bir araya getirilmesiyle ilgili. Hz. Peygamber zamanında hayat tabii akıyor, vahiy devam ediyor. Son olarak Veda Haccı’nda gelen ‘Dininizi tamamladım’ ayeti var. Ondan 3 ay sonra Hz. Peygamber hastalanıyor ve 13 günlük hastalığından sonra vefat ediyor. Bu yüzden hayatın tabii akışı içerisinde Hz. Peygamberin Kur’an’ı tabir-i caizse ciltlememesi makul gelebilir.”
Ayetler ikişer şahitle toplanıyor
Prof. Palabıyık, Kur’an-ı Kerim’in bir araya getirilmesi sürecini de şöyle anlattı:
“Hz. Ömer’in ısrarı üzerine Hz. Ebubekir’in de aklı yatar bu işe, gönlü ısınır. Ve bu işi yapabilecek olan Zeyd bin Sabit’i görevlendirir. Diyor ki, ‘Zeyd, sen Hz. Peygamber’in katibiydin. Hz. Peygamberle ilgili en fazla bu işleri yapanlardan birisin. Üstelik senin yazın da güzel. Bu işi sen yap’. Zeyd bin Sabit de önce yapmak istemiyor ama Hz. Ebubekir, Hz. Ömer’le arasında geçenleri anlatıp, ‘Önce ben de itiraz ettim. Ama bu hayırlı bir şey doğru bir şey gibi geldi’ diyor. Ve sonrasında Zeyd de ‘Benim de aklım yattı bu işe, gönlüm yattı’ diyerek görevi kabul edip Kur’an’ı derlemeye toplamaya başladı. Öyle anlaşılıyor ki birkaç ay Mescid’de çalışma yaparak her gelene ‘ezberinde ayet var mı, sende yazılı bir metin var mı’ diye soruyor ve Kur’an’ı Kerim’i 2 şahitle almaya çalışıyor. Deniliyor ki; 2 şahitten kasıt şu; ezberinde de olacak, yazıda da olacak. Yani birisi ‘bende Kur’an var’ dediği zaman ‘söyle kardeşim hangi ayetler?’ diye soruyor, ayeti söyleyince ‘bunun yazılısı var mı?’ diye soruyor; ‘yazılısı da var’ diyor ve getirip gösteriyor. Deniliyor ki, 2 tane şahitten kasıt bu. Yahut da birisi ezberinde yahut yazılı olduğu metin, diğeri de Allah Resulünün yanında yazıldığına dair şahit. Aslında her ikisi de bu anlamda mantıklı. Yani geleneğin tutarlılığı açısından söylüyorum. Zeyd bin Sabit böylesine bir çalışma yapıyor.”
Zeyd bin Sabit’in aynı zamanda Hafız olduğunu kaydeden Prof. Palabıyık, ayetlerin birçok aşamadan geçirilerek teyit edilip kontrol edildikten sonra Hz. Peygamber’e geldiği haliyle bir araya getirilip kitaplaştırıldığını detaylı olarak aktardı.
HZ. EBUBEKİR VE FETİHLERİN BAŞLAMASI
“İslam Tarihi Hulefa-i Raşidin I/Hz. Ebubekir Hayatı ve Dönemi” üst başlığıyla düzenlenen derslerin sonuncusu olan altıncı derste ise “Hz. Ebubekir ve Fetihlerin Başlaması” anlatıldı. İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nden Dr. Öğretim Üyesi Fethullah Zengin, “İslami Literatürdeki kaynağı ‘Fetih Suresi’dir. Özellikle Hudeybiye Musalahasına atıfta bulunan Ayet-i Kerimeyle; Peygamber’e (S.A.V.) Hudeybiye’nin büyük bir fetih olduğu söylenmiş. Çünkü, Hudeybiye Antlaşmasının sağladığı imkanlar vesilesiyle pek çok coğrafyanın hem Müslümanların siyasi hakimiyetine girmesi hem de İslam hakimiyetine girmesine ve yahut da başka insanların Müslüman olması anlamında önünü açmıştır” dedi.
Dr. Öğretim Üyesi Zengin, Hz. Ebubekir dönemi fetihleriyle ilgili olarak şunları kaydetti:
“Üsame Ordusunu Bizans üzerine gönderiyor. Halid bin Velid komutasında bir grup asker Irak’a gönderiliyor ve Şam bölgesine de 4 komutan ordularıyla sefere yollanıyor. Komutanlar zaferlerle dönüyorlar.”
Zengin, derste bu seferler konusunda detaylı olarak dinleyicileri bilgilendirdi.
Hz. Ömer Dönemi 1.5 yıl anlatılacak
Dersin ikinci bölümünde kürsüye çıkan program koordinatörü Prof. Dr. Mehmet Mahfuz Söylemez, yapılan bu son dersle Hz. Ebubekir dönemini tamamladıklarını kaydetti. Yaklaşık 3 yıldır programın devam ettiğini anımsatan Prof. Söylemez, “İlk yıl Siyer Dersleri Mekke Dönemi, ikinci yıl Medine Dönemi ve bu yıl da Hz. Ebubekir Dönemiyle programa devam ediyoruz. İslam Tarihi Hulefa-i Raşidin adıyla bu yıl sürdürdüğümüz derslerimizde bundan sonra 1.5 yıl devam edecek olan Hz. Ömer Dönemini anlatacağız” açıklamasında bulundu.
Dersler 2 haftada bir olmak üzere Cumartesi günleri akşam saat 19.00’da Sanat Merkezi Salonu’nda gerçekleştiriliyor.